با حقوق خود آشنا شويم (32)
سلمان اسحاقی (کارشناس قوانین و لوایح)
قسمت سی و دوم سلسله یادداشت‌های این ستون را که با هدف آشنایی با حقوق فردی و شهروندی، بیان مشکلات، کمبودها و کاستی‌ها، ارائه‌ي پیشنهادات و راهکارهای مستدل، مطالبه‌گری و ارزیابی کارگزاران خدوم و زحمت‌کش شهرستان، ساخته و پرداخته شده است، تقدیم‌تان می‌نمایم. امید است که روز به روز، مطالب این ستون بتواند اهمیت ارزیابی و مطالبه‌گری در چهارچوب قانون را محسوس‌تر و ملموس‌تر نماید. قطعاً این موضوع، زمانی محقق خواهد شد که میل و اراده‌ي مردم در این امر، قوی باشد.
در ادامه با ورود به فصل ششم منشور حقوق شهروندي، «حق آزادی اندیشه و بیان» و ارائه‌ي ماده‌ي 25 که اولین ماده‌ي این فصل شناخته می‌شود، در خدمت‌تان خواهیم بود:
ج- حق آزادی اندیشه و بیان
ماده‌ي 25: شهروندان از حق آزادی اندیشه برخوردارند. تفتیش عقاید، ممنوع است و هیچ کس را نمی‌توان به صرف داشتن عقیده‌ای، مورد تعرض و مؤاخذه قرار داد.
متأسفانه در سال‌های گذشته با شعارهای انتخاباتی بسیاری روبه‌رو بوده‌ایم اما یکی از شعارهایی که نوجوانان و جوانان کشورمان را مجذوب خود كرده بود، شعار آزادی اندیشه است؛ شعاری که متأسفانه کاندیدای محترم ریاست‌جمهوری و حتي مجلس برای بهره‌برداری بیش‌تر، آن‌طور که جامعه می‌پسندد، تعریف نمودند و ملت را از معنی واقعی آن، دور نمودند. شایسته است تا قبل از ورود به بحث اصلی این یادداشت، آزادی اندیشه را به شایستگی تعریف نماییم. اندیشه به معنای «تلاش ذهنی برای شناخت» به کار رفته است. آزادی اندیشه یعنی «آزادی انسان در به کارگیری روش‌های عقلانی منطقی در جهت کشف حقیقت؛ بدون آن‌که دیگران، او را به گام‌برداشتن در راه‌های معینی، ملزم سازند که به نتایج ازپیش‌تعیین‌شده (درست یا نادرست) بینجامد». با اندکی تأمل در این تعریف از آزادی اندیشه خواهید دید که این حق به سعادت جامعه منتهی خواهد شد و دستاوردهایش می‌تواند ملتی را بهره‌مند سازد.
تفکر همچون تنفس، نیازمند فضای باز و آزاد است و این فضای فکری، با گشوده‌بودن دریچه‌های ورود و خروج اندیشه، نشاط و انبساط می‌یابد. هر مکتبی که شعار آزاداندیشی می‌دهد، باید موضع خود را در برابر ارزش اندیشه و فرصت‌هایی که به رشد اندیشه کمک می‌کنند، مشخص کند. این فرصت‌ها عمدتاً عبارتند از: فرصت پرسش، نقد، فرصت جدال و گفت‌وگو، فرصت پژوهش و جست‌وجو. اگر چنین فرصت‌هایی به رسمیت شناخته نشوند؛ اندیشه و تفکر و درنهايت سلامت سياسي، اقتصادي، فرهنگي و اجتماعي يك كشور، نابود می‌شود.
امری که به یک هدف مقدس برای حجت‌الاسلام «رحمانی» امام جمعه‌ي شهرمان تبدیل شده است و ایشان قصد دارد همان‌طور که در نشست خبري با اصحاب رسانه گفت: «من به دور از هرگونه وابستگی و راحت، موضوعات و مشکلات شهر را بیان خواهم کرد و در مسائل هم به دنبال جمع‌کردن رأی از مردم شهر و روستاها نیستم و لذا احساس می‌کنم راحت‌تر می‌توانم مسائل را بیان کنم»؛ با استناد به آزادی اندیشه، بیان قانونی آن و حفظ حرمت افراد، موضوعات و مشکلات شهرستان را مطرح نماید تا ضمن ارج‌نهادن و ترویج فرهنگ مطالبه‌گری، زبان شایسته و به‌حق مردم شهر و روستا باشد.
این رفتار را می‌توان درک درستی از مسئله‌ي آزادی اندیشه دانست. ضمن ارج‌نهادن به تصمیم شایسته‌ي ایشان در این مقوله، چند مورد به شرح ذیل تقدیم می‌نماییم.
1. خوشحال هستیم که حضرت‌عالی، منویات مقام معظم رهبری را اجرایی کرده‌اید؛ منویاتی که معظم‌له در سخنرانی دی‌ماه سال 94، نماز جمعه را «قرارگاه ایمان و بصیرت و اخلاق» نامیدند و مهم‌ترین وظیفه‌ي ائمه‌ي جمعه را نیز «تبیین حقایق و هدایت‌گری فرهنگی و سیاسی» برشمردند و در آن‌جا می‌فرمایند: «ائمه‌ي جمعه به عنوان علمای شهرها و میراث‌داران انبیا باید با استفاده از فرصت اجتماع نماز جمعه، حقایق را تبیین و روشن کنند». در ادامه نیز می‌فرمایند: «در خطبه‌های نماز جمعه باید آن‌چه را صحیح است حتی اگر به مذاق مخاطب خوش نیاید، با زبان استدلال و منطق و با بیانی گرم مطرح کرد». نتیجه می‌گیریم حضرت‌عالی به مأموریت ذاتی خویش، توجه ويژه‌اي داشته و به آن، جامه‌ي عمل پوشانده‌ايد و با درک درست از آزادی اندیشه، این حق را نیز به‌درستی به مردم انتقال خواهید داد.
2. در کنار این حضور انقلابی جناب‌عالی، پیشنهاد مقام معظم رهبری را که در دی ماه سال 94 در جمع دانشجویان مطرح نمودند، تقدیم می‌نماییم تا در صورت صلاح‌دید، نگاه ويژه‌اي نسبت به آن نیز داشته باشيد. رهبر انقلاب «اطلاعات دقیق و صحیح، مستدل‌بودن و به‌هنگام بودن» را از الزامات موضع‌گیری تشکل‌های دانشجویی برشمرده و می‌فرمایند: «این مواضع باید به‌خوبی در نشریات دانشجویی انعکاس یابد. ضمن این‌که می‌توان با روش‌های دیگر ازجمله سخنرانی نمایندگان تشکل‌ها پیش از خطبه‌های نماز جمعه‌ي شهرها، این مواضع را به گوش جامعه نیز رساند». امیدواریم در صورت صلاح‌دید، این پیشنهاد رهبر و مرشد حکیم انقلاب در شهرستان محقق گردد.
3. یکی از مجامع بیان و ترویج آزادی اندیشه، شورای فرهنگ عمومی شهرستان است. از آن‌جا که حضرت‌عالی عضو آن شورا هستید و همچنین مخاطب این یادداشت، جناب‌عالی می‌باشید؛ بالاجبار این سؤال از حضرت‌عالی پرسیده مي‌شود که آيا شما مي‌دانيد چه کسی باید این جلسات را جدی بگیرد و چه‌بسا متصدی اصلی این جلسات کیست؟
دلیل این پرسش، سخنان نماینده‌ي عالی دولت یا فرماندار شهرستان در جلسه‌ي گذشته‌ي این شورا است که گفته‌اند: «جدی‌گرفتن جلسات شورای فرهنگ عمومی باعث حل بسیاری از مسائل و مشکلات شهرستان می‌شود و اگر این جلسات از گذشته تا کنون، جدی گرفته شده بود؛ بسیاری از مشکلاتی را که در شهرستان با آن مواجه هستیم، قطعاً نداشتیم».
البته برای تسهیل در پاسخ، شایسته است به بند 11 وظایف فرمانداران اشاره کنم (۱۱- تشكيل و هدايت شوراهايي كه مسئوليت آن‌ها بر عهده‌ي فرماندار مي‌باشد؛ مانند شوراي آموزش و پرورش، شوراي حفاظت از منابع طبيعي، شوراي هماهنگي مبارزه با مواد مخدر، ستاد تنظيم بازار، شوراي اداري و... و رعايت تصميمات متخذه‌ي شوراهاي مذكور طبق قوانين و مقررات مربوطه)
بهتر است بدانیم رشد انسان و تعالی معنوی او در گرو حق‌گرایی اوست. حق‌گرایی به معنای کاوش درباره‌ي حقیقت و در جست‌وجوی آن برآمدن، امتیاز بزرگ بشر است و این مهم فقط در سایه‌ي آزاداندیشی و برخورد آزادانه با عقاید و اندیشه‌ها به ثمر می‌نشیند و تنها در چنین موقعیتی است که حقیقت آشکار می‌شود و امیدواریم تا با آزادی اندیشه که برآمده از فرهنگ قرآنی است، جامعه‌ي خود را به سمت و سوی تعالی سوق دهیم.
در پایان در خصوص تفتیش عقاید نیز به یک کلام از امام معصوم بسنده می‌کنیم زيرا اين يك جمله نيست بلكه حجت و چراغ راهي است براي درك موضوع تفتيش عقايد:
امام صادق(ع) فرمودند: «لا تُفَتِّش النّاسَ عن أدیانِهِم فتَبقى بلا صَدیقٍ»، «از دین و آیین مردم پرس‌وجو مكن كه بى‌دوست می‌مانی»
Do not probe into the religiosity of people، lest you remain without a friend